Feestgerechten

tekst: Cees Tempel
foto's: Arjen Tempel

In december en januari komen je in menige keuken de heerlijkste geuren tegemoet. De diverse feestdagen vragen ieder om hun eigen specifieke lekkernijen. Eerst de banketletters voor de sinterklaasviering. Daarna de kerstkrans en het kerstbrood. Voor de viering van oud en nieuw bakken we oliebollen en kniepertjes. En in sommige delen van ons land wordt er daarna nog een speciaal driekoningenbrood gebakken.

Wij vonden voor u het recept van het originele kerstbrood: de Dresdener Christstolle waarvan het verhaal zegt dat de amandelspijs en de specifieke vorm het in doeken gewikkelde Kerstkind symboliseren. Of de dikke laag poedersuiker iets met een witte kerst te maken heeft, mag u zelf beoordelen.

Toen ik nog in Amsterdam werkzaam was als schoolhoofd leerde ik van de leerkrachten aan de in hetzelfde gebouw gehuisveste Portugese school de Bolo Rei kennen. Deze weelderige broodkrans stelt de kroon voor van Caspar, Melchior en Balthasar, de koningen die volgende de legende op de zesde januari het kindeke Jezus in de stal in Bethlehem bezochten. Opvallende gelijkenis met het Nederlandse driekoningenbrood vormt de in het brood verstopte gedroogde witte boon. Wie hem vind is voor één dag koning. Er is ook een verschil: wie in Portugal de boon treft, moet het volgende jaar de koningskrans bakken.

Kerststol

Benodigdheden:

50 gram gehakte amandelen
75 gram rozijnen
50 gram krenten
50 gram gesneden sukade
10 gram gekonfijte sinaasappelschil (fijngesneden)
20 gram citroenrasp
½ theelepel gemalen kardemom
1 snufje gemalen nootmuskaat
1 snufje gemalen zwarte peper
½ theelepel vanillearoma
3 eetlepels bruine rum (40 %)
200 gram amandelspijs
1 theelepel eidooier
500 gram tarwebloem
1 zakje instantgist (7 gram)
½ theelepel zout
75 gram suiker
2 eieren
100 gram zachte boter
(1 dl lauwwarme melk)
1 eetlepel boter
1 strooibus poedersuiker

Doe amandelen, rozijnen, krenten, sukade, sinaasappelschil, citroenrasp en de kruiden in een kom. Vermeng het met de vanillearoma en de rum en laat het geheel twee uur marineren.
Meng de eidooier door de amandelspijs. Vorm er een rol van en laat die in de koelkast opstijven.
Zeef de bloem in een kom. Voeg de gist, het zout en de suiker toe. Vermeng dit met een vork. Maak een kuiltje in het midden en breek daarin de eieren. Voeg de zachte boter toe en kneed het geheel tot een mooie bal. Voeg daarna de gemarineerde vulling toe en kneed die er goed verdeeld door. Als het deeg te stug blijft, voeg dan nog wat van de lauwwarme melk toe. Dek het deeg af en laat het anderhalf uur rijzen.

Kneed het deeg weer door en rol het op een met bloem bestoven aanrecht uit tot een enigszins rechthoekige of ovale lap deeg. Maak met de deegroller een gleuf in het deeg. Leg daar de rol amandelspijs in. Zorg ervoor dat de spijs niet buiten het brood uitsteekt en vouw dan het deeg over de spijs. Druk het aan de rand voorzichtig wat aan. Leg de stol op een ingevette bakplaat. Dek het geheel weer af en laat het nogmaals een uur rijzen.
Verwarm de oven voor op 200° C. Bak de kerststol af in 45 minuten. Smelt de eetlepel boter en bestrijk hiermee de kerststol. Strooi er ruim poedersuiker overheen. Laat de stol op een taartrooster afkoelen. Strik er een rood lint om en garneer het met een takje hulst.

Bolo Rei

Benodigdheden:

50 gram gesneden sukade
50 gram rozijnen
50 gram pijnboompitten
1 dl port
500 gram tarwebloem
1 zakje instantgist (7 gram)
½ theelepel zout
100 gram suiker
20 gram citroenrasp
2 eieren
100 gram zachte boter
1 gedroogde witte boon

Voor de garnering:

eiglazuur van 1 eigeel en 1 eetlepel melk
10 bigarreaux (gekonfijte kersen)
10 schijfjes gekonfijte sinaasappelschil
greinsuiker
2 eetlepels abrikozenjam

Laat de sukade, de rozijnen en de pijnboompitten een nacht in de port marineren. Zeef de bloem in een kom. Voeg de gist, het zout, de suiker en de citroenrasp toe. Meng dit met een vork goed door elkaar. Maak een kuiltje in het midden. Breek daarboven de beide eieren. Voeg de zachte boter toe en begin te kneden. Giet de port af en doe de drie ingrediënten bij het deeg en kneed tot er een mooie homogene massa is ontstaan die gemakkelijk van de kom los laat. Zet het deeg afgedekt op een warme plek weg en laat het anderhalf uur rijzen tot het volume verdubbeld is.

Kneed het deeg opnieuw en vorm een mooie bol. Leg deze op een ingevet bakblik en duw met de vingers in het midden van de bol een gat. Vorm met de handen vanuit het midden van het deeg een mooie krans. Draai daarbij het bakblik langzaam rond. Pak de witte boon als een snoepje in een stukje bakpapier. Verstop het pakketje in de onderzijde van de kroon. Dek het geheel weer af en laat het nogmaals een uur rijzen.
Bestrijk daarna het deeg met het eiglazuur van het losgeklopte eigeel en de melk. Garneer de kroon met de bigarreaux en de sinaasappelschilletjes. Strooi en de greinsuiker over. Druk alles licht aan. Verwarm de oven op 200° C. Bak de Bolo Rei in 45 minuten tot hij mooi goudbruin is. Verwarm de abrikozenjam en bestrijk het alles met het vrijgekomen vocht. Laat de kroon op een rooster afkoelen.

Wat kunnen we erbij drinken?

Als u de kerststol bij een brunch serveert past daar prima een koel glas Sekt bij. De Bolo Rei vraagt om een glas van dezelfde port waarin u de ingrediënten heeft gemarineerd.

Eet smakelijk!

Dit artikel is eerder verschenen in het tijdschrift Traditie,
een uitgave van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur.
Jaargang 11, nummer 4
Winter 2005