 |
Oud en nieuw in Oost-Nederland
tekst en foto: Cees Tempel
In
het voorjaar zijn wij verhuisd naar het Twentse Borne. Zoals te doen gebruikelijk
organiseerden wij voor buren, vrienden en familie een traditoneel "intrekkersmoal".
Een gezellige avond met hapjes en een drankje. De gezamenlijke buren verrasten
ons met een welkomstgeschenk bestaande uit een uitgebreid informatiepakket over
onze nieuwe woonplaats, wandel- en fietstochten, 't Twents gastenbeukske over
de diverse gebruiken en bezienswaardigheden in de omgeving en niet te vergeten
een kruik "Borns buulke", de plaatselijke kruidenbitter.
Vrij snel begreep men dat koken en bakken één van mijn hobbies is en werd er uitgebreid gesproken over diverse streekgerechten. Zo worden er met oud en nieuw in het oosten net als elders oliebollen gegeten, maar op nieuwjaarsdag serveert men knieperkes bij de koffie, overheerlijke zelfgebakken wafeltjes. Voor het bakken heeft u een oublieijzer nodig. De nieuwste ijzers zijn elektrisch, de oudere gietijzeren of alluminium ijzers werden verwamd boven open vuur of de kachel. Ik verwarmde ons ijzer simpelweg boven de gasvlam.
Knieperkes
Benodigdheden:
- 500 gram patentbloem
- 250 gram roomboter
- 300 gram witte bastersuiker
- 3 eieren
- 1 theelepel gemalen anijs
Zeef de bloem in een ruime kom, zodat er geen klontjes inzitten. Snijd de boter
met twee messen in kleine stukjes door de bloem. Voeg de basterdsuiker, de eieren
en de gemalen anijs aan het geheel toe en kneed het deeg zo lang tot alles loslaat
van de wand van de kom. Vorm kleine deegballetjes met een doorsnee van 2½
tot 3 cm.
Verwarm uw wafelijzer. Vet het alleen de eerste keer in met wat boter. Leg een
deegballetjes in het midden van het ijzer en knijp het wafelijzer dicht. Vandaar
de naam knieperkes. Bak het wafeltje op niet te hoog vuur aan beide zijden lichtbruin.
Haal de wafeltjes met een mes uit het ijzer en laat ze plat op het aanrecht
afkoelen. Soms worden de wafeltjes ook wel om de steel van een pollepel opgerold.
Het oliebollenrecept is niet specifiek voor Oost-Nederland, maar wel voor mijn smaak.
Olliebollen
Benodigdheden:
- 500 gram patentbloem
- 30 gram gist
- ½ liter lauwwarme volle melk
- ½ theelepel zout
- 75 gram gewassen krenten
- 75 gram gewassen rozijnen
- 50 gram gesnipperde sucade
- 15 gram oranjesnippers
- geraspte citroenschil van 1 citroen
- het sap van dezelfde citroen
- 2 goudreinetten
- 50 gram kristalsuiker
- poedersuiker
- frituurvet
Schil en snipper de goudreinetten en vermeng dit met het sap van de citroen om verkleuren te voorkomen. Doe de bloem in een ruime beslagkom en maak er een kuiltje in. Vermeng de gist met een beetje van de melk en giet dat in het kuiltje. Maak met een garde een mooi glad beslag waar u aldoende de rest van de melk en het zout toevoegt. Dan gaan de krenten, rozijnen, sucade, oranjesnippers, citroenschil, de appelsnippers en de suiker bij het beslag. Dek het beslag af met een schone theedoek en laat het gedurende drie kwartier tot een uur rijzen op een lauwwarme plaats. Eventueel kunt u dit doen in een op 50° C voorverwarmde oven.
Verwarm het frituurvet op 150° C. Maak twee lepels vochtig in het vet en laat daarmee bolletjes beslag in de frituurpan zakken. Bak ze lichtbruin. Controleer met een prikker of de oliebollen gaar zijn en laat ze uitlekken op poreus papier.
Bestrooi ze vlak voor het serveren met de poedersuiker.
Wat kunnen we erbij drinken?
De oliebollen serveert u op oudejaarsavond met een lekker glas sekt of champagne. De knieperkes worden traditioneel geserveerd bij een kopje koffie met kaneel en daar past dan best een glaasje kruidenbitter of een cognacje bij.
Eet smakelijk!
Cees Tempel
Dit artikel is eerder verschenen in het tijdschrift Traditie,
een uitgave van het Nederlands Centrum voor
Volkscultuur.
Jaargang 8, nummer 4
Winter 2002
© Stichting Toverbal