Leidens ontzet

Leidse hutspot

tekst en foto: Cees Tempel

In 1574 werd Leiden maandenlang belegerd door een huurleger, onder leiding van de Spaanse bevelhebber Valdez. Géén beschietingen, géén bestormingen. Valdez heeft besloten de stad tot overgave te dwingen door de bevolking uit te hongeren.

Bijna slaagt hij daarin. De Staten van Holland echter besluiten de dijken rond Leiden door te steken, zodat de Watergeuzen op een vloot de stad kunnen bereiken. Dit lukt, omdat een noordwesterstorm op 29 september het water rond de stad hoog opstuwt. Een Leidse jongeman ziet in de nacht van 2 oktober een rij fakkels de Lammenschans buiten de stad verlaten. Er keert niets terug. De volgende ochtend sluipt de jongeman naar de schans en vindt die verlaten. De Spanjaard is weg. Wel vindt hij op een vuurtje een pot met Spaanse hutspot. In de loop van 3 oktober bereiken de geuzen de stad. Ze brengen witbrood, haring en kaas. De overlevenden van het beleg zijn gered.

Nog steeds wordt 3 oktober in Leiden gevierd met kaas, haring met wittebrood. Zowel thuis als in de restaurants eet men hutspot, die niet meer lijkt op de originele Spaanse hutspot. De oorspronkelijke hutspot bevatte geen aardappelen, die treffen we pas in de 18e eeuw als luxe gerecht in ons land aan. Wel bevatte de oude hutspot pastinaken, geelwitte wortels die we tegenwoordig steeds vaker weer kunnen kopen bij de biologische groentewinkel en op biologische markten. Een helaas (bijna) vergeten groente.

Leidse hutspot

Benodigdheden:

500 gram witte bonen
500 gram runderklapstuk
1½ theelepel zout
laurierblad
stukje foelie
1½ kg. winterwortelen
700 gram pastinaken
500 gram uien
versgemalen witte peper

Week de witte bonen 8 uur in 2½ liter water.
Kook het klapstuk 2 uur in ½ liter water met een theelepel zout, het laurierblad en de foelie. Doe het deksel op de pan en laat het geheel rustig pruttelen.
Schrap de winterwortelen en snij ze in plakjes. Schrap ook de pastinaken,. Snij de pastinaken in blokjes. Pel de uien en snipper ze grof.
Kook de bonen in een grote pan in het weekwater met een halve theelepel zout. Voeg dan de winterwortelen, pastinaken en uien aan de bonen toe en laat het geheel nog 45 minuten zachtjes verder koken. Leg het klapstuk er het laatste kwartier bovenop om de smaak aan te nemen.

Snij het klapstuk in mooie plakken en breng de hutspot met versgemalen peper op smaak. Serveer het geheel in een mooie pan of grote schotel met de plakken klapstuk er bovenop.

Wat kunnen we erbij drinken?

Natuurlijk kunt u er een lekker koud biertje bij drinken, maar wij namen heel brutaal een heerlijke Tempranillo, een smaakvolle rode Spaanse wijn.

Eet smakelijk!

Cees Tempel

Dit artikel is eerder verschenen in het tijdschrift Traditie,
een uitgave van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur.
Jaargang 10, nummer 3
Najaar 2004