Oudfriese zoetigheden

Oudfriese zoetigheden met boerenjongens

tekst en foto's: Cees Tempel

De laatste woensdag van de maand juli wordt traditioneel de Boerebrulloft op 'e Jouwer georganiseerd. Een groot Fries volksfeest. Tijdens de bruiloftsmaaltijd serveert men een aantal overheerlijke broodgerechten. Suikerbrood, de Jouster pof en pruimenbrood. Bij alle gerechten is suiker één van de belangrijkste ingrediënten. Toch zijn ze zeer verschillend van smaak.

Sûkerbôle

Benodigdheden:

Sûkerbôle

500 gram tarwebloem
1 zakje instant gist (7 gram)
½ theelepel zout
1 theelepel kristalsuiker
2 theelepels kaneel
2 eieren
3 eetlepels gembersiroop
75 gram gesmolten boter
1½ dl. lauwe melk
100 gram kandijsuiker

Voor het bakblik:

2 eetlepels boter
3 eetlepels kristalsuiker

Zeef de bloem in een kom. Voeg de gist, het zout, de kristalsuiker en de kaneel toe. Meng dit met een vork goed door elkaar. Maak een kuiltje in het midden. Breek daarboven de beide eieren. Giet de gembersiroop en de gesmolten boter erbij en begin te kneden. Voeg langzaam de lauwe melk toe en kneed tot er een homogene deegbal ontstaat, die makkelijk loslaat van de handen. Zet het deeg afgedekt op een warme plek weg en laat het drie kwartier rijzen.
Sla daarna de luchtbellen uit het deeg en rol het deeg uit tot een lap even breed als de lengte van het bakblik. Strooi 90 gram van de kandijsuiker over het deeg en rol het op.
Het bakblik dik invetten met de boter en bestrooien met de kristalsuiker. Leg de deegrol er in met de naad naar onderen strooi er de rest van de kandijsuiker over en laat nog een kwartier rijzen.

Verwarm de oven op 225˚C. Bak de sûkerbôle in 35 minuten goudbruin en gaar. Het brood is gaar als het hol klinkt als u er op met een houten lepel op tikt. Laat het brood op een rooster afkoelen en serveer het besmeerd met boter.

Jouster Pof

Benodigdheden:

250 gram tarwebloem
½ zakje instant gist (3 ½ gram)
1 theelepel zout
1 eetlepel kristalsuiker
1 ei
50 gram gesmolten boter
1 dl. lauwe melk.
250 gram krenten
100 gram rozijnen
50 gram gesnipperde sukade
30 gram oranjesnippers
150 gram bruine basterdsuiker

Zeef de bloem in een kom. Voeg de gist, het zout en de kristalsuiker toe. Meng dit met een vork goed door elkaar. Maak een klein kuiltje en breek het ei daarboven. Voeg de gesmolten boter toe en begin te kneden. Voeg daarna langzaam de lauwe melk toe en kneed tot een mooi, nog enigszins vochtig deeg is ontstaan. Laat dit op een warme plek twintig minuten rijzen.
Was de krenten en rozijnen en laat ze goed drogen. Snij de sukade en de oranjesnippers heel fijn. Kneed dit alles door het deeg en laat het nogmaals twintig minuten rijzen. De krenten en rozijnen nemen een deel van het vocht uit het deeg op.

Deel het deeg in tweeën en maak er twee ronde schijven van 16 tot 18 cm. doorsnede van. Verdeel de basterdsuiker over een schijf, zodanig dat de rand vrij van suiker blijft en leg er dan de tweede schijf bovenop. Druk de randen goed aan. Leg de pof op een licht ingevet bakblik en laat het geheel nogmaals 15 minuten rijzen.

Verwarm de oven op 225˚C. Bak de Jouster pof in 35 minuten goudbruin en gaar. Bestrijk de pof met water zodra deze uit de oven komt. Snijd er mooie plakken van en serveer ze met boter bestreken.

Met dezelfde hoeveelheid ingrediënten kunt u ook acht kleine pofkes maken. De baktijd is dan wel iets korter.

Prom-en-bôle

Benodigdheden:

200 gram gewelde pruimen zonder pit
4 bolletjes gember
12 sneetjes oud witbrood zonder korst
50 gram boter
2 eieren
50 gram suiker
een snufje zout
1 theelepel kaneel
3 dl melk
½ dl. brandewijn

Snij de pruimen in stukjes en prak ze tot moes. Snipper de gemberbolletjes. Vet een rechthoekige ovenschotel ruim in. Bestrijk de sneetjes brood aan beide kanten met boter en bedek de bodem ermee. Daarbovenop komt een laag pruimenmoes, wat gember en wat kaneel. Dan weer een laag brood, een laag pruimen en als laatste een laag brood. De eieren met de suiker en het snufje zout schuimig kloppen en de melk en de brandewijn toevoegen. De brandewijn kan ook vervangen worden door beerenburg of rum.

Schenk de saus voorzichtig over de lagen brood met pruimen.
Verwarm de oven op 175˚C. Laat de prom-en-bôle in 3 kwartier bruin worden. Serveer de bôle warm bestrooid met een mengsel van kaneel en suiker.

Wat kunnen we erbij drinken?

Een glaasje boerenjongens kan er bij gelepeld worden, maar een glaasje brandewijn met suiker is ook niet te versmaden.

Eet smakelijk!

Cees Tempel

Dit artikel is eerder verschenen in het tijdschrift Traditie,
een uitgave van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur.
Jaargang 10, nummer 4
Winter 2004